BİREYSEL BAŞVURU NEDİR VE ŞARTLARI NELERDİR?
- Bireysel başvuru temel hak ve özgürlükleri, kamu gücünün işlem, eylem yada ihmali nedeniyle ihlal edilen bireylerin diğer başvuru yollarını tükettikten sonra başvurdukları istisnai ve ikincil bir hak arama yoludur. Bir hak kaybı halinde bireyin bu yola başvurabileceği gibi tüzel kişiler de başvurabilir. Ayrıca bireysel başvuru bizzat hak ihlaline uğrayan kişi tarafından yapılabileceği gibi avukatı tarafından da yapılabilir.
ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU ;
Türkiye Cumhuriyeti Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) 1954 yılında taraf olmuş; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) bireysel başvuru hakkını 1987’de, zorunlu yargılama yetkisini ise 1990 yılında kabul etmiştir. 2004 yılında yapılan anayasa değişikliğiyle de başta Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi olmak üzere, Türkiye’nin taraf olduğu temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası sözleşmeler, kanunların üstünde tutulmuştur. Temel haklarla ilgili değişikliklerin sonuncusu ise , 2010 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) bireysel başvuru yolunun açılması oluşturmuştur.
Bireysel başvurunun uygulamaya geçirilmesiyle, kamu gücünü kullanan kişi ve kurumların sebep olduğu hak ihlallerine karşı 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren anayasal yargı denetimi başlatılmıştır. Buna göre, 23 Eylül 2012 tarihi itibarıyla herkes, Anayasa’mızda güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvurabilmektedir. Bu başvurunun vukuu bulabilmesi için gerekli bir takım şartların varlığı aranmaktadır;
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasa’da güvenceye alınan bir hakkın ihlali ile bir mağduriyetin var olması gerekmektedir,
• Başvurucu kişinin kimliği belirsiz olmamalı lakin mahkeme içtüzüğünün 47/3. Maddesine göre, başvurucunun kimliğinin belirli olmasının ortaya yeni hak ihlallerine sebep olabileceği durumlarda bu kimliğin gizlemesi talep edilebilir.
• İç hukuktaki olağan kanun yollarının tüketilmiş olması gereklidir.
• Kesin kararın tarafa veya vekiline tebliğinden ya da öğrenilmesinden itibaren 30 günlük başvurusu süresi mevcuttur. Herhangi bir mazeretin oluşması hallerinde ise mazeretin ortadan kalkmasından itibaren 15 günlük başvuru süresi vardır. Ayrıca şunu da belirtmek gerekir ki 23.09.2012 tarihinden sonrasında verilen kesin kararlar Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvurunun inceleme konusudur.
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU ;
Öncelikle şu hususu belirtmek gerekir ki, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ‘nin 35. Maddesine göre başvurucu kimsenin hak ihlalinin varlığı halinde olağan iç hukuk yollarını tüketmesi ve kesin karar tarihinden itibaren 6 ay içerisinde başvuru formunun da eksiksiz doldurulması şartı ile (başvurucu veya vekilinin imzası bulunmayan veyahut önceden mahkeme/ uluslararası bir yargı kuruluşunda karara bağlanmış dosyalar ve eksik yapılan başvurular mahkeme tarafından reddedilmektedir.) başvurulmalıdır.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni (AİHS) kabul etmiş taraf ülkelerin vatandaşlarının her biri sözleşmede ve sözleşmenin ek protokollerinde belirtilmiş olan hak ve özgürlüklerden bir yada birkaçının ihlal edildiği iddiasına dayanan herkes Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) bireysel başvuru yoluna başvurabilir. Bu başvurunun da Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda olduğu gibi, başvurunun vukuu bulabilmesi için gerekli bir takım şartların varlığı aranmaktadır;
Mahkeme içtüzüğünün 47. maddesine göre başvurunun taşıması gereken unsurlar şunlardır:
a)Davacının ismi, doğum tarihi, uyruğu, cinsiyeti, mesleği ve adresi;
b)Varsa temsilcisinin isim, meslek ve adresi;
c) Davacının kendisine karşı açmış olduğu sözleşmeci Taraf veya Taraflar;
d) Olayların özet biçimde açıklaması,
e) Sözleşme’nin ihlal iddia veya iddiaları ve elverişli kanıtlar hakkında kısa bir açıklama;
f)Sözleşme’nin 35/1 maddesinde belirtilen kabul koşullarına davacı tarafından uyulduğuna ilişkin kısa bir açıklama;
g) Dava konusu ve ana çizgileriyle davacının Sözleşme’nin 41. maddesine göre yapacağı haklı giderim istemi;
h) Uygun bütün belgelerin ve özellikle dava konusuna ilişkin yargı kararları ve sair karar örnekleri.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) uyarınca Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ‘e yapılabilecek başvurunun ve başvuruya ilişkin ek hususların , ilgili ya da avukat tarafından hiçbir ülke resmî makamının aracılığına ihtiyaç duymadan, doğrudan doğruya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin;
“Cour Européenne des Droits de L’Homme, Conseil de L’Europe, F-67075 Strasbourg-Cedex/FRANCE,
Telefon: 33(0)3 88 41 20 18,
Faks: 33 (0)3 88 41 27 30 “
adresine yapılması gerekmektedir.
Av. DİLARANUR ÇİÇEK
Leave A Comment